Over de hopende Zeeman :
Op het bord aan de gevel van winkel De Zeeman op de Hoogstraat staat een visser, te herkennen aan rode kiel, vissershoedje en kabeljauw in de hand. De man met golvend water op de achtergrond is omringt door tabaksbladeren. Rechts van hem zijn carotten (strengen tabaksbladeren) en dikke sigaren. Links een theebus, een tabakstonnetje en een kistje dunne sigaren. Eerst was hij voorzien van een sigaar of pijpje in de mond, maar dit kwetsbare onderdeel heeft de tand des tijds niet overleefd.
De combinatie van een visser en tabak is voor Vlaardingen vanzelfsprekend. Voormalige tabaksfabriek en -winkel De Zeeman aan de Hoogstraat nodigde met dit bord zeelui uit om bij hen pruimtabak en sigaren te komen kopen. De winkel is in 1822 door tapper (caféhouder) Maarten Johannes van der Boor elders aan de Hoogstraat gevestigd voor tabak, snuif, koffie en thee. In 1835 koopt zijn opvolger en broer een schip ten behoeve van visserij en een pakhuis en erf, waarmee hij ook in visserijzaken ging handelen zoals lijnen, hoeken, kabels en netten.
In 1888 is de fabriek in de nacht in brand gevlogen en heeft een naar koffie en tabakruikend vuur veel schade aangericht. Al wat restte na de brand is het bord “De hopende Zeeman”. Er is een nieuw bedrijfspand opgericht door architect van Hollandia: Pleun van den Berg. De tabaksfabriek, koffiebranderij en theewinkel floreerde in de negentiende eeuw. Onder zeelieden waren hun merken pruimtabak BKZ (Beste Zware Kauwtabak) en BP (Beste Pruimtabak) grenzeloos populair.
In 1921 werd het verplicht tabak gebanderolleerd te verkopen. Veel fabrieken en winkeltjes hebben deze overstap niet overleeft vanwege de hoge kosten van de banderolleermachine, de aanleg van een nieuwe (gebanderolleerde) voorraad, toename van sigarettenverbruik boven andere tabaksartikelen, hoge kosten van benodigde reclamecampagnes en concurrentie van kwalitatief mindere tabak uit het buitenland. Na nog een accijnsverhoging en brand is de fabriek De Zeeman niet meer in Vlaardingen teruggekomen.
De winkel verhuisde in 1934 naar Hoogstraat 205 met ook het fabrieksbord. Dit pand, gebouwd na de stadsbrand in het midden van de zeventiende eeuw was hiervoor in gebruik als woonhuis. Vlaardingse vissers kochten nog steeds trouw rookwaren bij De Zeeman vooraf aan de haringteelt en boeren uit de omgeving deden hun bestelling terwijl ze gezamenlijk koffie dronken in de winkel.
Vanaf 1977 hebben Joop en Mietje Stigter de winkel in handen. Zij hebben met veel passie de winkel gehandhaafd en hebben de gemeente gewezen op het belang van hun zeventiende-eeuwse pand, de winkel De Zeeman, de tabaksinventaris en het bord “De hopende Zeeman”.
De gemeente heeft het bord geschonken gekregen om het te laten restaureren en behoedzaam te bewaren. Voor aan de gevel van De Zeeman hebben zij een kopie laten maken. Art Conservation heeft met zorg beide opdrachten uitgevoerd met een verbluffend resultaat. Peter Versluis heeft het gehele proces gefilmd met als doel inzichtelijk te maken voor eenieder wat het behoud en beheer van historisch erfgoed om handen heeft.
foto's Cees Groen
video Peter Versluis
tekstbron Gemeente Vlaardingen
