De Vlaardingse ansichtkaart en zijn verhaal : Joti en de SS Goentoer

De Vlaardingse ansichtkaart en zijn verhaal : Joti en de SS Goentoer

Ansichtkaart is gedateerd op 9 april 1903

Zomaar een kaartje met afbeelding van de Westhavenplaats met de Visbank. De kaart is gedateerd 9 april 1903; van een oma aan haar kleindochter J. van Warmelo.

Kaartje met de schattige boodschap: “Lieve Jotie, Hoe vind je het op de boot en ben je niet zeeziek? Goede reis. Een zoen van Grootma, tante (..)”. Kaartje is gericht aan de Jongejuffrouw J. van Warmelo aan boord van de SS Goentoer der Rotterdamsche Lloyd Marseille.

“Op zo’n kaartje staat zoveel informatie, waarmee je aan de slag kan gaan”, aldus Edwin van der Ham die het volgende verhaal schreef :

De stoomboot Goentoer

De SS Goentoer was een stoomboot van de Rotterdamsche Lloyd. Dit bedrijf – later “Koninklijke”  Rotterdamsche Lloyd (KRL) was een Rotterdamse rederij welke opgericht is op 15 juni 1883.

60 jaar voor deze oprichting besloot de 19 jarige Willem Ruys Jan met een maat samen te gaan werken in een cargadoor- en expediteursbedrijfje in Amsterdam. In 1838 kwam de eerste boot van dit ondernemende duo van stapel. Met deze opdracht kreeg Willem zijn belangstelling voor de vaart op Nederlands Indië.

In 1860 richtte hij samen met zijn zonen de firma Willem Ruys & Zoonen op. Vanaf 1870 ging de firma zich bezig houden met de stoomvaart op Batavia.  Ze wilden niet meer zeilen, ook doordat de verkorte afstand naar Indië - via het Suezkanaal – een feit was.

In 1889 werd er onderhandeld met de Nederlandse regering over een 2 wekelijkse (later wekelijkse) maildienst op Nederlands Indië. Tevens werd er gesproken dat zij al haar schepen liet bouwen in Nederland, lees De Schelde In Vlissingen. Aldus geschiedde en de KRL nam niet alleen post mee, maar ook passagiers.

De SS Goentoer werd bij de Schelde gebouwd en op 11 januari 1902 te water gelaten, waarna een proefvaart volgde op 7 april 1902. Ten tijde van de kaart, was de SS Goentoer dus net een jaar oud.

De vaartijd was in die tijd naar Nederlands Indië ongeveer 37 dagen. Een dikke maand dus. De SS Goentoer behoorde bij de 14-daagse maildienst Batavia via Padang, Suez, Marseille en Rotterdam.

Joti op de SS Goentoer naar Batavia

Op 11 februari 1903 begon de vaart voor de SS Goentoer uit Batavia. Er is nergens te vinden op exact welke dag de terugreis begon vanuit Rotterdam, maar aan de postdatum te zien, is dat begin april geweest.

In Marseille debarkeerden/embarkeerden ook vele Nederlanders, die met de trein de rest van de reis naar/van Nederland aflegden. Zij deden dit veelal om de woelige Golf van Biskaje niet mee hoeven te maken. Hoewel de kaart naar Marseille is gestuurd, hoeft het niet te betekenen, dat de familie Van Warmelo in Marseille op de boot stapte, want oma vraagt uiteindelijk aan Jotie, of ze al zeeziek is geweest.

Vanuit Marseille duurde de reis nog 24 dagen, dat zou kunnen betekenen dat de boot vertrok op 17 april 1903. Wel is zeker dat de boot Op 24 april 1903 Suez passeerde en op 28 april Perim (eilandje in de buurt van Jemen) om uiteindelijk op 11 mei 1903 aan te komen in Batavia.

Op de passagierslijst uit 1903, komt maar 1 familie Van Warmelo voor en wel Mevr. Van Warmelo Landberg met 3 kinderen, dit zouden ze kunnen zijn!

Na verder speurwerk ontdekte ik, dat Maria Landberg (1865-?) in 1893 getrouwd was in Rotterdam met Willem Lambertus van Warmelo en dat zij in 1903 1 dochter hadden en wel:  Johanna Hendrika (1895), met misschien wel roepnaam: Jotie!

Kan verder geen namen vinden bij de andere 2 kinderen, sowieso andermans kinderen.

Wat is de link met Nederlands Indië?

Wat zou toch de link kunnen zijn met Vlaardingen? Ik vond uit, dat de ouders van Willem (ook Willem Lambertus 1831-1867 en Johanna Hendrika van Meegen 1846-1927) in Vlaardingen zijn getrouwd. Zou kunnen betekenen dat oma – die de kaart schreef – in Vlaardingen woonde in 1903.

Welnu opa Van Warmelo die maar 36 jaar geworden is, was Kapitein der Artillerie in het Oost Indische Leger! Maar niet alleen deze Willem (Sr.)Zat in dit leger, maar ook zijn zoon Willem (Jr.)  Overigens is zoon Willem Jr. geboren in Batavia en ook zijn vrouw Maria, namelijk in Pattie (Residentie Japara op Java).

Ongetwijfeld was moeder Maria met haar dochter Johanna naar man en vader Willem Jr. en hadden ze vakantie doorgebracht in Vlaardingen.

In 1920 scheidden de ouders van Johanna in Rotterdam, dit betekende dat Willem Jr. inmiddels terug was in Nederland. Hij trouwde opnieuw en wel in Bussum met Adeline Maud Russell (1876-1965): zij was eerder getrouwd met kunstschilder W.H. van Schaik.

Willem Jr. was niet lang in het leger en  had niet echt een goede naam opegbouwd : hij werd antimilitarist!  Hij staat vermeld op een zwarte lijst van het Centrale Inlichtingendienst. Hij was ook een fanatiek antimilitaristisch spreker (1926). Hij was bestuurslid van de Synthetische Orde (Cochius); gaf leiding aan het Vredes Studie Bureau (1931); zat in het Comité tegen Militaire Africhting der Jeugd en Militairen Dienstdwang (1931 & 1932); was redacteur van “Vrede” (1932) en gaf daarbij het blad “Oorlog of Vrede” uit.

Overigens staat hij op de Lijst Links-extremistische Personen (1939)!

Op het overlijdensbericht van Willem Jr. in 1948 (zie afb.), is te zien, dat dochter J.H. Otten – van Warmelo in Amsterdam woonde. Zij is wel degelijk onze Johanna Hendrika en zij werd inderdaad “Joti” (ook wel in “Jotie”, zoals haar oma schreef) genoemd!

Joti trouwde op 25 augustus 1920 met Peter Otten (1885-1970), die eerder getrouwd was met Marie Cramer (1887-1977): de bekende kinderboeken schrijfster, dichteres en illustrator Rie Cramer. Peter was dichter, subsituut-griffier van de rechtbank In Amsterdam en gemeente-secretaris en zoon van moeder Johanna Landberg.

Hij trouwde dus met zijn nicht en tevens, van moederszijde, een nicht van schrijver Frederik van Eeden. Joti werd dan ook meerdere malen genoemd in de bekende dagboekfragmenten van Frederik.

Peter en Johanna kregen 2 zonen: Gerrit Cornelis (Kees) 1924-2008 en Willy 1927-1930. Willy overleed na te zijn overreden door de stoomtram in Barchem. Kees werd blokfluitist en vader van dichter/schrijver Willem-Jan (1951) en kunstschilder Michiel (1953).

Interview van Trouw met Willem-Jan uit 2009

Uit een interview van Trouw met Willem-Jan uit 2009 (titel: Portret van een jongen, zie afb.): “Mijn grootmoeder was een ernstige, gestrenge jonge vrouw die op haar veertiende een brief aan Tolstoj had geschreven omdat zij zich zorgde maakte over de wereld (waarop zij een kort maar verheven antwoord ontving). Zij was hevig verliefd op haar neef, ze was op het conservatorium opgeleid tot pianiste, ik heb haar dikwijls heel mooi Schubert horen spelen – ik denk dat dit huwelijksgeschenk – het schilderij Portret van een Jongen - door haar op waarde is geschat, hoe zwaarmoedig het schilderij ook is.

Er werden in het huis twee kinderen geboren, mijn vader in 1924, en het jongetje dat mijn oom zou zijn geworden, Willy, in 1927. " In 1926 publiceerde mijn vader een sonnet behorende bij het jongensportret, niet wetende dat het later over Willy zou gaan. Willy kwam onder een tram in 1930 op een onbewaakt moment.

Van die familiecatastrofe is alleen de consternatie overgeleverd. En het huwelijk van mijn grootouders is niet bestand geweest tegen het verdriet dat zich in verwijten vermomde”.

Joti  heeft haar gehele leven gewijd aan de muziek, was  pianolerares (ze was immers een virtuoos in piano spelen) en stierf in 1978, na een bewogen leven.

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

De ansichtkaart met de Vlaardingse Visbank is door dit uitgebreide verhaal van Edwin van der Ham ineens een werkelijk verhaal geworden!

Edwin schrijft iedere maand stukjes voor het verenigingsblad van de lokale Filatelie vereniging, waar hij ook lid van is. Hij is uiteraard een fervent postzegelliefhebber en -verzamelaar.

Daarnaast heeft hij een enorme verzameling van oude Vlaardingse ansichtkaarten. Hieruit put hij door verder diepgaand onderzoek uit allerlei oude archieven zijn informatie, tot het maken van verhalen als deze.

Hij geeft een oude ansichtkaart een werkelijk verhaal.